لایه های درونی زمین
چهار لايه زمين:
زمين از چهار لايه متفاوت تشكيل شده است. بسياري از زمين شناسان معتقدند كه زمين در مركز خود از مواد سنگينتر و با چگالي بيشتر تشكيل شده است و مواد سبكتر به سمت بالا حركت مي كنند. زيرا پوسته زمين غالبا از مواد سبكتر(سنگهاي بازالت و گرانيت) ساخته شده در حاليكه هسته آن شامل فلزات سنگين(نيكل و آهن) است.
پوسته لايه اي است كه شما بر روي آن زندگي مي كنيد، اين لايه به خوبي مطالعه و درك شده است. گوشته بسيار گرمتر از پوسته است و توانايي جريان زيادي دارد. هسته هاي دروني و بيروني همچنان گرمتر هستند و فشار وارده در مركز زمين به اندازه اي است كه شما مي توانيد به وسيله آن، يك توپ را به يك تكه سنگ مرمر تبديل كنيد.
.
پوسته:
پوسته زمين، شبيه پوسته يك زمين است. اين لايه نسبت به سه لايه ديگر، بسيار نازكتر است. پوسته، در محل اقيانوسها(پوسته اقيانوسي)تنها حدود 5-3 مايل(8كيلومتر) ضخامت دارد و در قاره ها(پوسته قاره اي) حدود25 مايل(32كيلومتر) ضخامت دارد. درجه حرارت پوسته از درجه حرارت هوا در بالاترين بخش آن، تا 1600درجه فارنهايت(870 درجه سلسيوس) در عميق ترين بخش پوسته تغيير مي كند. شما مي توانيد يك قرص نان در تنور(اجاق) خودتان در حرارت 350درجه فارنهايت) بپزيد. در حرارت 1600درجه فارنهايت،سنگها شروع به ذوب شدن مي كنند. پوسته زمين به قطعاتي كه ورقه ناميده مي شوند، تقسيم شده است. ورقه ها نيز بر روي يك گوشته پلاستيكي نرم كه زير پوسته قرار گرفته اند شناورند. اين ورقه ها معمولا به آرامي حركت مي كنند ولي اغلب، به هم مي چسبند و فشار زيادي را ايجاد مي نمايند. فشار ايجاد شده و سنگها خميده مي شوند تا حدي كه بشكنند. به هنگام رخداد اين پديده، زمين لرزه ايجاد مي شود. به ضخامت كم پوسته، در مقايسه با ساير لايه ها توجه كنيد. كلا هفت ورقه اقيانوسي و قاره اي بر روي گوشته اي كه از مواد داغتر و با چگالي بيشتري تشكيل شده است،شناور مي باشند.
پوسته از دو نوع سنگ اصلي تشكيل شده است، گرانيت و بازالت. پوسته قاره اي بيشتر از گرانيت تشكيل شده در حاليكه پوسته اقيانوسي شامل نوعي از سنگهاي آتشفشاني، كه بازالت ناميده مي شوند، مي باشد.
سنگهاي بازالتي ورقه هاي اقيانوسي،چگالي بيشتري داشته و از سنگهاي گرانيتي ورقه قاره اي سنگينتر هستند. شاهد اين قضيه نيز، رانده شدن پوسته قاره اي بر روي پوسته سنگينتر اقيانوسي در طي برخورد ورقه ها مي باشد. پوسته و قسمت بالايي گوشته، پهنه اي از سنگهاي صلب و شكننده را ايجاد مي كنند كه سنگ كره(ليتوسفر) ناميده مي شود. لايه پاييني سنگ كره صلب، پهنه اي با محتويات قيرمانند است كه سست كره(آستنوسفر) نام دارد. سست كره، بخشي از گوشته است كه جريان دارد و ورقه ها بر روي آن حركت مي كنند.
گوشته:
گوشته لايه اي است كه مستقيما بر روي سيما قرار دارد. اين لايه بزرگترين قسمت زمين است كه حدود 1800مايل ضخامت دارد. گوشته از سنگهاي بسيار داغ و چگال تشكيل شده است. اين لايه سنگي، شبيه قير جريان مي يابد. اين جريان در اثراختلاف زياد درجه حرارت از كف تا بالاي گوشته مي باشد. حركت گوشته، دليل حركت ورقه هاي زمين است. درجه حرارت گوشته، از 1600درجه فارنهايت در بالاي آن تا 4000درجه در قسمتهاي قاعده اي اس، تغيير مي كند.
جريانهاي همرفتي:
گوشته از مواد بسيار چگالتر و با ضخامت بيشتر ساخته شده است. ورقه ها بر رو ي آن مانند روغني كه بر روي آب شناور است، شناورند. بسياري از زمين شناسان معتقدند كه گوشته به سبب وجود جريانهاي همرفتي،جريان دارد.
جريانهاي همرفتي، به علت وجود موادبسيار داغي است كه از عميق ترين قسمت گوشته بالا مي آيند سپس سرد شده، دوباره پايين رفته، سپس داغ شده و باز بالا مي آيند و اين چرخه بارها و بارها ادامه مي يابد.
شما سوپ يا پودينگ را در ماهيتابه اي گرم مي كنيد و جريانات همرفتي را مي توانيد در اين مايع ببينيد كه شروع به حركت مي كند.
هنگامي كه جريانان همرفتي در درون گوشته جريان مي يابند، مي توانند پوسته را نيز به حركت درآورند. در اثر اين جريانات، پوسته آزادانه حركت مي كند.
نوار نقاله، دركارخانه جعبه ها را حركت مي دهد همانند جريانات همرفتي در گوشته، كه ورقه هاي زمين را حركت مي دهد.
هسته خارجي:
هسته زمين، شبيه توپي است از مواد بسيار داغ(9000-4000 درجه فارنهايت). هسته خارجي آنقدر داغ است كه فلزات در آن همگي به صورت مايع هستند. هسته خارجي، 1800 مايل پايينتر از پوسته قرار دارد و حدود 1400مايل ضخامت دارد. هسته خارجي از نيكل و آهن مذاب تشكيل شده است.
هسته داخلي:
هسته داخلي آنقدر فشار و حرارت بالايي دارد كه فلزات به يكديگر فشرده شده و مانند مايع قادربه حركت نيستند. اما نيروهاي وارد شده به آنها باعث مي شود كه در جاي خود همانند يك جامد بلرزند. هسته داخلي، 4000 مايل پايينتر از پوسته است و حدود 800مايل ضخامت دارد. درجه حرارت در آن بيش از 9000درجه فارنهايت است و فشار 45 ميليون پوند براينچ مربع است. اين مقدار فشار، سه ميليون برابر فشار هوا بر سطح بدن شما در كنار درياست.
همراه با دوستانتان به سوالات زير پاسخ دهيد. اگر شما براي به دست آوردن جواب سوالات،نياز داريد كه به صفحات قبل بازگرديد، استفاده از عنوان صفحات كه درست در پايين سوالات آمده، به شما كمك خواهد كرد.
1- نام چهار لايه تشكيل دهنده زمين را به ترتيب از خارجي ترين بخش تا هسته بنويسيد.
2- چه چيز سبب مي شود كه گوشته جريان پيدا كند؟
3- دو فلز اصلي تشكيل دهنده هسته خارجي و داخلي زمين كدامند؟
4- توضيح شخصي شما از اين كه زمين چگونه به وجود آمده است، چيست؟
كارت 2، چهار لايه، به شما كمك خواهد كرد.
++++++++++++++++++ تدریس ++++++++++++++++++++++
بخش زمین شناسی
(درس در یک نگاه ) سفر به اعماق زمین
بخش عمده ی منابع و مخازن طبیعی مورد استفاده انسان مانند نفت ، گاز ، زغال سنگ ، آبهای زیرزمینی و سایر معادن فلزی و غیرفلزی در لایه های درونی زمین واقع شده اند. پر ضروری است که ساختمان درونی زمین را مطالعه کنیم.
دانشمندان ساختمان درونی زمین رابه کمک امواج لرزه ای مورد مطالعه قرار می دهند.
آنها با استفاده از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مواد سازنده ی زمین، لایه های زمین را نامگذاری می کنند. براساس خواص شیمیایی لایه های زمین به سه لایه ی: 1- پوسته 2- گوشته 3- هسته تقسیم بندی می شوند.
بر اساس خواص فیزیکی لایه های زمین به پنج لایه ی : 1- سنگ کره 2- خمیر کره 3- گوشته زیرین 4- هسته خارجی 5- هسته داخلی تقسیم بندی میشوند.
(درس در یک نگاه ) زمین پویا
کشور عزیزمان ایران ، در بخشی از کره زمین واقع شده است که کمربند لرزه خیز آلپ - هیمالیا از آن عبور می کند. و از طرفی همین الآن که ما داریم صحبت می کنیم از آتشفشانهای نیمه فعال مانند : دماوند ، تفتان و بزمان گازهای آتشفشانی خارج میشود.
علاوه براینها پدیده ی رانش زمین در نواحی کوهستانی کشورمان به عنوان یک مخاطره طبیعی مطرح می باشد.
بنابراین ضروری است فرزندان عزیزمان با پدیده های طبیعی مانند زمین لرزه ، آتشفشان و رانش زمین که همگی آفریده ی خداوند است آشنا شوند و شیوه ی زیستن در کنار آنها را یاد بگیرند. لذا دراین درس با زمین لرزه و اثرات آن ( اجتماعی ، بهداشتی ، ساختمانی و ... ) آتشفشان و فواید و اثرات آن و حرکات دامنه ایی آشنا می شویم.
اهداف / پیامدهای درس
سفر به اعماق زمین
سطح 1: لایه های مختلف زمین را از طریق نقاشی ، مدل و ماکت نشان دهند.
سطح 2: برخی از ویژگیهای لایه های تشکیل دهنده ی زمین را از روی مدل توضیح دهید.
سطح 3: بر اساس مدل ساخته شده تفاوتهای لایه های مختلف و اهمیت هر لایه را توضیح دهند.
اهداف / پیامدهای درس
زمین پویا
سطح 1: با پدیده های طبیعی مانند زمین لرزه ، آتشفشان وحرکات دامنه ایی آشنا شوند
سطح 2: اثرات هر یک ازپدیده های طبیعی مانند زمین لرزه ، آتشفشان و حرکات دامنه ایی را در زندگی خود بیان کنند.
سطح 3: چگونه زیستن در کنار پدیده های طبیعی مانند زمین لرزه و آتشفشان و حرکات دامنه ایی را بداند.
حقایق درس سفر به اعماق زمین
امواج لرزه ای به درون زمین سفر می کنند.
دانشمندان با استفاده از امواج لرزه ایی ، ساختمان درونی زمین را شناسایی می کنند .
ساختمان درونی زمین بر اساس خواص شیمیایی به سه لایه ی پوسته ، گوشته و هسته تقسیم می شوند.
ساختمان درونی زمین بر اساس خواص فیزیکی به پنج لایه ی سنگ کره ، خمیر کره ، گوشته زیرین ، هسته خارجی و هسته داخلی تقسیم می شوند.
حقایق درس
زمین پویا
زمین لرزه یک پدیده طبیعی است که در هنگام آزاد شدن انرژی ایجاد می گردد.
زمین لرزه اثرات اجتماعی , ساختمانی و بهداشتی بر جای می گذارد.
یک مخروط آتشفشان از قسمتهای مختلف تشکیل شده است.
مواد آتشفشانی به سه حالت مایع , جامد و گاز از دهانه آتشفشان خارج می شوند.
آتشفشانها دارای فواید و ضررهایی هستند.
حرکت مواد بر روی دامنه ها به صورتهای مختلف انجام می شود.
حرکت موادبر روی دامنه ها باعث ایجاد ضررهایی می گردد.
(بایدها و نبایدها ) سفربه اعماق زمین
فیلم سفر به اعماق زمین را نمایش دهید و درباره ی آن با دانش آموزان گفتگو کنید.
اگر در خیابان های اطراف مدرسه دستگاههای کمپرسور کندن آسفالت و یا ویبراتور بتن در حال فعالیت است ؛ دانش آموزان را به بازدید از آنها جهت درک بهتر مفهوم امواج لرزه ای ببرید.
با ایجاد لرزش در اجسام مختلف از دانش آموزان بخواهید که سرعت امواج لرزشی را در اجسام متفاوت باهم مقایسه کنند.
از دانش آموزان بخواهید فعالیت های کلاسي را به دقت اجرا نمایند.
برای مدلی که دانش آموزان از ساختمان درونی زمین می سازند نمره اختصاص دهید.
(بایدها و نبایدها ) زمین پویا
ازفیلم ها ی واقعی زمین لرزه و انیمیشن های شبیه سازی امواج زمین لرزه در کلاس برای آموزش زمین لرزه استفاده کنید.
از دانش آموزان بخواهید که فعالیتهای درسي را به دقت انجام دهند.
در صورت وجود پدیده آتشفشان و رانش زمین در اطراف محل سکونت خود , از آنجا بازدید علمی به عمل آورید.
از فیلم های مستند مربوط به آتشفشانهای معروف دنیا در کلاس استفاده کنید.
++++++++++ پرسش وپاسخ های مرتبط ++++++++++++
1- کدام لایه زمین کم ترین ضخامت را دارد؟
۱- گوشته
۲- پوسته
۳- هسته
۲- منابع معدنی را در کدام لایه زمین می توان یافت؟
۱- پوسته
۲- گوشته
۳- هسته
3- کدام لایه زمین از مواد نیمه جامد تشکیل یافته است؟
۱- پوسته
۲- گوشته
۳- هسته
4- هر دو قسمت از آهن و نیکل ساخته شده اند؟
۱- پوسته
۲- گوشته
۳- هسته
سوال یک دو سه چهار
جواب گزینه ۲ ۱ ۲ ۳
سؤالات تشریحی
۱- چرا در زمین چاه می کنند؟
برای رسیدن به آب و نفت در زمین چاه می کنند.
۲- مواد کافی، نفت، آب و ذغال سنگ در کدام قسمت زمین قرار دارند؟
در قسمت پوسته
۳- پوسته زمین با گوشته چه تفاوتی دارد؟
پوسته نازک تر است و گوشته گرمای بسیار زیادتری از پوسته دارد. سنگ ها در گوشته به حالت مذاب و خمیری هستند.
۴- هسته در کدام قسمت زمین است؟ جنس آن از چیست؟
در قسمت مرکزی زمین و جنس آن از آهن و نیکل است.
۵- آتشفشان ها چگونه ایجاد می شوند؟
وقتی گرمای مواد مذاب زمین زیاد شود حجم بیشتری پیدا می کنند. ناگزیر برای خروج از زمین از قسمت هایی که احتمالاً پوسته نازک تر است، خارج می شوند.
۶- ازدهانه آتشفشان ها چه چیزهایی خارج می شود؟
مواد مذاب، جامد، گاز، گاهی مواد جامد آن قدر ریز هستند که به آنها خاکستر می گویند. گازها نیز ممکن است سمی و کشنده باشند.
۷- زمین لرزه چگونه ایجاد می شود؟
وقتی در بین سنگ های زمین شکاف ایجاد می شود، سنگ ها به یکدیگر ساییده می شوند و در اثر این ساییدگی مایه درونی زمین لرزش پیدا می کند و به صورت حرکت موجی، درون زمین مسیری را می پیماید و در نتیجه موجب لرزش زمین و شکستگی پوسته زمین و زمین لرزه می شود.
۸- زمین لرزه در چه جاهائی خرابی بیشتری به بار می آورد؟
در جایی که خانه ها گلی و سست باشند.
موضوعات مرتبط: آموزگاران محترم، علوم پایه ی ششم
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت: