در ياد گيري املا يك كلمه سه عامل موثرمي باشد :
الف- شنيدن
ب- ديدن و تجسم ذهني كلمه
ج- نوشتن كلمه
باتوجه به اين سه عامل زماني دانش آموزی كلمه را به درستي خواهد نوشت كه آن كلمه را خوب بشنود , بتواند در ذ هن خود آن را تجسم كند و در نهايت كلمه را بنويسد (حركتي)
در زير توالي آن توضيح داده مي شود:
الف – شنيدن كلمه ==< تشخيص دقيق كلمه ==< تدراك كلمه
ب- تشخيص كلمه ==< يادآوري و مجسم ساختن تصاوير ==< بازشناسي كلمه صحيح در ذهن
ج- نوشتن درست كلمه ==< نوشتن صحيح حروف سازنده كلمه ==< بازنويسي كلمه و توالي مناسب آنها
بطور خلاصه مدل نگارش كلمات دراملا عبارت از:
ادراك كلمه ==< باز شناسي كلمه ==< باز نويسي كلمه
هر يك از اين توالي در مدل، مربوط به يك يا چند فرآيند ذهني است،
ادراك كلمه مربوط به حافظه شنيداري و تميز شنيداري است .
بازشناسي كلمه مربوط به حافظة ديداري وتوالي ديداري است.
باز نويسي كلمه مربوط به حافظه حركتي است.
باتوجه به مطالب ارائه شده مدل آموزشي املا به شرح زير ارائه معرفي مي گردد:
بر اساس مدل ارائه شده كليه برنامه هاي آموزشي املا بايستي به سه ركن آن يعني ادراك , بازشناسي و بازنويسي توجه كنند . بررسي نقادانه برنامه درسي املا در دوره ابتدايي مؤيد اين نكته است كه برنامه هاي درسي تنها برباز نويسي محدود بوده و دو بعد ديگر چندان مورد توجه نيست لذا برنامه های درسي املا از وجه آموزشي به وجه آزموني تبديل شده است . برنامه درسي مبتني بر اين مدل كه هر سه ركن را شامل شود .
براساس الگوي معرفي مي شود :
الگوي برنامة درسي املا
1- انتخاب متن املا و نوشتن آن روي تخته كلاس و خواندن آن توسط دانش آموزان
2- پاك كردن متن از تخته و قرائت آن توسط معلم ونوشتن آن توسط دانش آموزان
3- تصحيح املا به صورت گروهي (( توسط خود دانش آموزان ))
4- استخراج فهرست خطاهاي ديكته اي
5- تمرين , توضيح و آموزشي بر مبناي عمده ترين غلطهاي املايي , توضيح اينكه
غلطهاي املايي هر جلسه مبناي آموزشي براي جلسه بعدي املا قرار مي گيرد .
مهمترين محاسن اين الگو عبارت از:
1- توجه به بعد آموزشي املا ، چون در مراحل پنجگانه بالا هدف آزمون نيست
2- انعطاف پذ يري در متن املا
3- توجه به سه ركن برنامه درسي املا از طريق ديدن متن , خواندن آن و بازشناسي و ياد آوري
4- كاهش مشكلات و خطاهاي ديكته اي دانش آموزان , بتدريج با اجراي كامل برنامه
5- كاهش اضطراب و ترس دانش آموزان از برنامه هاي درسي ديكته
6- ايجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان براي نگارش كلمات
7- چون خطاهاي ديكته اي توسط خود دانش آموزان با راهنمايي معلم استخراج
مي شوند . لذا دانش آموزان در رفع آن مصمم مي شوند
لازم به توضيح است كه از تعداد جلسات اختصاص يافته در طول هفته به عنوان مثال 3جلسه مي توان 2 جلسه آن را براي آموزش و 1 جلسه آن براي ارزشيابي و آزمون اختصاص داد. اجراي اين الگو در سال تحصيلي 83 –1382 در بيش از 6 كلاس دوره ابتدايي مدارس روستايي كه عمده تا ً داراي مشكلات خاصي در املا بودند نشان داد كه الگو در كاهش مشكلات املاي بشي از 80 درصد موفق بوده است. متن املا بايستي از كلمات آشناي دانش آموزان انتخاب شود و به تدريج درجلسات بعدي به كلمات دشوار بينجامد . مرحله اول اين الگو نسبت به ساير مراحل آن از اهميت بيشتري برخوردار است زيرا براي درست نويسي كلمه لازم است كه دانش آموز بتواند كلمه را بدرستي بخواند و تلفظ آن به درستي ياد بگيرد ،تا آن را درك نمايد. نوشتن متن املا و خواندن آن توسط معلم و دانش آموزان كلاس در بازشتاسي و حافظه ديداري براي بازخواني كلمه بسيار مؤثر مي باشد . چون الگو بر پايه آموزش املا طراحي شده است لذا توصيه مي شود كه از نمره دادن به دانش آموزان خودداري شود و ارزشيابي از كمي و عددي به كيفي تغيير يابد و اين فرآيند تا زماني ادامه يابد كه غلط هاي املايي به حداقل برسد. نمره دادن به املا بر اساس اين الگو تنها در املاي امتحاني پيشنهاد مي شود . نكته قابل توجه ديگر كلاس بايستي از حالت سنتي خود به كارگاه آموزشي تبديل شود و همه فراگيران در نقش ياد گيرنده و ياد دهنده باشند و تعامل هاي بين فردي گسترش يابد .
براي قرائت متن املا با توجه به اينكه متن چندين بار خوانده شده و توضيحاتي توسط معلم بر آن داده شده است . توصيه مي شود هر بند از متن املا فقط دوبار تكرار شده و مدت زمان تقرير متن حداكثر 25 دقيقه باشد ، حداكثر متن املا در هر جلسه بر اساس توان دانش آموزان و نوع متن از لحاظ دشواري كلمات و عبارات، متغير مي باشد . ولي به جهت هماهنگي مقدار متن املا در پايه هاي مختلف بدين شرح پيشنهاد مي شود :
1- براي كلاس اول ابتدايي – در نيمسال اول 8 جمله حداكثر 35 كلمه ودر نيمسال دوم 10 جمله حداكثر 40 كلمه
2- براي كلاس دوم ابتدايي حد اكثر10 سطر حدود 100 كلمه
3- براي كلاس سوم ابتدايي حداكثر 12 سطر حدود 120 كلمه
4- براي كلاس چهارم و پنجم ابتدايي حداكثر 15 سطر حدود 150 كلمه
براي درك بهتر كلمات , گاهي نياز است كه كلمه براي دانش آموزان به همراه تصوير آموزش داده شود.
همچنين براي تجسم ذهني يك كلمه بهتر است دانش آموزان آن را با انگشت خود در هوا بنويسند. براي ياد گيري بهتر مي توان تمرينات فرعي ديگري همچون دنباله نويسي و كامل كردن كلمات ناقص نوشته شده ، تعيين تعداد حروف كلمه، تعيين تعداد نقطه ها ، دندانه ها و..... انجام داد. براي تصحيح املا در اين الگو بايستي كلمات مشكل در تخته نوشته شود و سپس دانش آموزان با كنترل و نظارت معلم متن خود دا با آن مطابقت نموده و غلط هاي خود را استخراج نمايند. اين مورد مي تواند با عوض كردن دفاتر ديكته و يا تصحيح توسط يك عده خاص از دانش آموزان انجام شود.
در پايان معلم به كمك دانش آموزان مهمترين مشكلات ديكته اي آن جلسه را در تخته كلاس نوشته و به دانش آموزان در آن مورد آموزش مي دهد.چنانچه وقت آن جلسه اجازه ندهد مي توان آموزش را به جلسه بعدي موكول كرد
نظرات شما عزیزان: