آيا حل مسأله آموزش دادني است؟ يكي از دلايل فقدان طرحي براي آموزش حل مسأله به دانش آموزان ، اين است كه آموزشگران رياضي تا چندين سال پيش معتقد بودند كه حل مسأله آموزش دادني نيست بلكه يك هنر يا ويژگي و توانايي است كه بعضي از انسانها دارند و بعضي ندارند. بنابراين هيچ كس تلاش براي حل مسأله به دانش آموزان نمي كرد. اما تعداد كساني كه درمورد آموزش حل مسأله تحقيق مي كنند بيش تر است




يكي از افرادي كه در مورد چگونگي حل مسأله و آموزش آن تحقيق كرد جرج پوليا است. حاصل كار او در كتاب «چگونه مسأله حل كنيم» منتشر شد. مرحوم احمد آرام اين كتاب را ترجمه كرده است. او در مقدمه ي كتاب خود مي گويد: « من يك رياضيدان هستم. متخصص آموزش رياضي نيستم، اما علاقمندم بدانم چرا من مي توانم مسأله رياضي را حل كنم و ديگران نمي توانند؟ چرا بعضي از دانشجويان مسأله رياضي را حل مي كنند ولي بعضي نمي توانند؟ او همين سؤال ها را دنبال كرد و مدلي براي تفكر حل مسأله و آموزش راهبردها ارائه كرد. پوليا دو حرف اساسي دارد. 1- مدل چهار مرحله اي براي تفكر حل مسأله 2- آموزش راهبردها كه البته نكته دوم در آموزش اهميت بيشتري دارد.

مهارت حل مسئله ( مدل چهار مرحله اي پوليا)

فرايند تفكر حل مسأله براي افراد مختلف متفاوت است. پوليا تلاش كرده تفكر حل مسأله را به نوعي مدل سازي كند. او الگويي چهار مرحله اي را مطرح كرده است. در فرايند حل مسأله اين چهار مرحله چهار گام طي مي شوند تا يك مسأله رياضي به طور كامل حل شود. مدل چهار مرحله اي او به اين مشكل است:

1 ) فهميدن مسئله :

يعني تشخيص دادهها و خواستههاي مسئله و ارتباط بين آنها

2) طرح ريزي كردن :

قصد كردن براي حل مسئله ( انتخاب راهبرد )

3 ) حل مسئله :

با توجه به راهبرد انتخاب شده و فهم مسئله به حل آن اقدام ميكنيم .

4 ) برگشت به عقب :

راه حل و روشهائي را كه در حل مسئله از آنها استفاده شده را مجدداٌ بررسي و امتحان كرده تا جواب به دست آمده همان خواستهي مسئله باشد .

راهبردهاي حل مسأله

همان طور كه اشاره شد، آموزش راهبردها مهم تر از تأكيد به مدل 4 مرحله اي است. در واقع آموزش راهبردها، مهم ترين قسمت آموزش هنر حل مسأله است.

راهبردهاي حل مسئله

1 )‌ راهبرد رسم شكل :

كشيدن شكل براي بهتر فهميدن مسئله و يا پيدا كردن راه حل آن ميباشد. راهبرد رسم شكل ، بهترين شروع براي حل مسئله است .طبيعي ترين راهبردي كه به ذهن دانش آموز مي رسد رسم شكل است. بسياري از مسائل با كشيدن ي شكل مناسب يا مسأله به طول كامل حل يا راه حل آنها آشكار مي شود.اغلب معلمان اين راهبرد ( راه حل) را در حل مسأله ها از دانش آموزان نمي پذيرند به همين دليل اين راهبرد طبيعي كم كم كنار گذاشته مي شود.



2 ) راهبرد الگويابي :

كشف رابطه بين جملههاي عددي و يا شكلهاي هندسي در مسئله است .

3 ) راهبرد زير مسئله :

مسئلههاي پيچيده و چند هدفي را به مسئلههاي كوتاه و سلسلهوار تقسيم كرده و با حل آنها ، مسئله حل خواهد شد.تشخيص زير مسأله ها و حل آنها ، راهبرد مهمي براي حل مسأله هاي تركيبي است.

در اين راهبرد 2 نكته قابل توجه است :

ü تشخيص زير مسئلهها

ü نوشتن مسئلههاي كوچك و حل آنها براي رسيدن به پاسخ نهائي مسئله

4) راهبرد مسئله ي ساده تر مرتبط با مسئله ي اصلي :

گاهي مسأله پيچيدگي هايي دارد كه نمي توان آن را به راحتي حل كرد . اما وقتي آن را ساده مي كنيم، يا حل و يا روش حل آن ظاهر مي شود. وقتي مسأله درحالت ساده تر بررسي شد يا يك الگو يابي مي توان آن را به حالت كلي تعميمي داد. ساده كردن عددها و داده ها نيز بخشي از اين راهبرد است.

5) راهبرد سازمان دهيدادهها و جدول نظامدار :

سازماندهيدادهها از طريق جدول نظامدار ، ما را ياري ميدهد كه بتوانيم الگويي را از دل آنها كشف كنيم و اطلاعات پنهان در دادهها را به دست آوريم .

6 ) راهبرد حدس و آزمايش :

دانشآموز پاسخ مسئله را حدس ميزند ، پس از بررسي حدس و آزمايش كردن آن ، حدس بعدي را با استدلالي منطقي مشخص ميكند. با ادامه دادن اين فرآيند، كم كم خود به پاسخ درست مسئله ميرسد.

7 ) راهبرد حذف حالتهاي نا مطلوب :

حذف حالت هاي نامطلوب ، يعني كنار گذاشتن حالت هايي كه با شرايط و فرضيات مسأله تطبيق نداند تا رسيدن به پاسخ و حالت مطلوب كه مورد نظر مسأله است.با دسته بندي كردن پاسخهاي احتمالي با توجه به دادههاي مسئله حالتهاي نامطلوب حذف شده و پاسخ درست مشخص خواهد شد .

8 ) راهبرد روش جبري و تشكيل معادله :

براي استفاده از اين روش 5 گام زير بايد رعايت شود :

1 ) خواندن مسئله بادقت

2 ) انتخاب نماد براي تغيير

3 ) نوشتن معادله

4 ) حل معادله

5 ) آزمايش كردن پاسخ 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: